Friday, October 26, 2007

پدیده وارونگی هوا و اثر گلخانه ای

هوا ضروریترین ماده برای ادامه حیات موجود زنده است. هر انسان به طور متوسط روزانه 16 کیلوگرم هوا مصرف می کند و این در حالی است که فقط 5/1 کیلوگرم آب و حدود 1 کیلوگرم غذا مصرف می کند. معمولا در لایه پایین جو درجه حرارت هوا با افزایش ارتفاع کاهش می یابد. بنابر این، طبیعی است که حرکت صعودی هوا به وجود می آید. ادامه مطلب ...
پدیده وارونگی و اثر گلخانه ای چیست؟هوا ضروریترین ماده برای ادامه حیات موجود زنده است. هر انسان به طور متوسط روزانه 16 کیلوگرم هوا مصرف می کند و این در حالی است که فقط 5/1 کیلوگرم آب و حدود 1 کیلوگرم غذا مصرف می کند .
وارونگي (Inversion) چيست؟معمولا در لایه پایین جو درجه حرارت هوا با افزایش ارتفاع کاهش می یابد. بنابر این، طبیعی است که حرکت صعودی هوا به وجود می آید و آلودگیها را با خود به طبقات بالای جو می برد و از محل تنفس دور می کند؛ اما در بعضی از شرایط جغرافیایی خاص (مانند احاطه شدن شهری با کوهها)، لایه هوای گرم - همچون سقف شیشه ای که بالای شهر را بپوشاند باشد - هوای سرد پایین را محبوس می کند و مانع از بالا رفتن و دور شدن آلودگی از سطح شهر می شود. در این حالت، جریان هوا برعکس می شود و باعث پایداری بیشتر هوا و تراکم گازهای آلاینده تا حد بسیار خطرناک می شود که به این حالت وارونگی جوی اطلاق می شود. متأسفانه، تهران بیش از دو سوم روزهای سال (حدود 250 روز) با پدیده وارونگی جوی روبروست. این حالت بیشتر در پاییز و زمستان روی می دهد.
اثر گلخانه ای چیست؟در روزی آفتابي و خنك، هواي درون گلخانه بسيار گرمتر از هواي آزاد بيرون است. اين امر به سبب آن است كه گلخانه مثل مجرایي يكطرفه عمل مي كند. شيشه به نور خورشيد اجازه مي دهد که وارد شود، اما جلوی خروج بخش زيادي از حرارتي را می گیرد كه سعي در خارج شدن دارد. زمين و اتمسفر اطراف آن به شكل مشابهي عمل مي كند. تابش نور خورشيد سطح زمين را گرم مي كند، پرتو از درون جو به سمت بالا بازتابيده مي شود، اما راه خروج آن با گازهاي گلخانه اي سد مي شود. گازهاي گلخانه اي عبارت اند از: دي اكسيد كربن، بخار آب، گاز متان. اين پديده به «اثر گلخانه اي» معروف است. بدون وجود اين پديده، دماي زمين سردتر خواهد بود. بشر با سوزاندن سوختهاي فسيلي (مثل زغال سنگ و نفت) باعث زیاد شدن مقدار دی اکسید کربن در اتمسفر به میزان 3/0% در سال می‌شود. از آنجایی که دی اکسید کربن از گازهای گلخانه‌ای بسیار خطرناک است، دانشمندان با زیاد شدن میزان آن در جو انتظار بالا رفتن دمای زمین را دارند. در صد سال اخیر، میانگین دمای زمین در حدود 5/0 درجه سانتیگراد (1 درجه فارنهایت) افزایش پیدا کرده است. در صورتی که این افزایش در دمای زمین ادامه پیدا کند، تقریبا به طور حتم روی سطح آب دریاها تأثیر خواهد گذاشت و این رخداد ممکن است ساختار آب و هوایی زمین را تغییر دهد.
پیامدها: برخی از مناطق ممکن است به طور فزاینده‌ای سردتر شوند و مناطق حاصلخیز و کشاورزی ممکن است خشک شوند و کارایی کشاورزی خود را از دست بدهند. بسیاری از کشورها در حال حاضر مشغول کم کردن میزان تولیدات گازهای گلخانه‌ای خودند، اما هیچ کس نمی‌داند که آیا همین مقدار واکنش کشورها برای جلوگیری از خطر جهانی حاصل از گرم شدن هوای زمین کافی است یا خیر؟ تابشهای خورشیدی پس از عبور از فضا به زمین و اتمسفر می رسد و قسمت بزرگی از آن در کره‌ زمین جذب می‌شود. کره زمین، پس از گرم ‌شدن، امواج گرم را به صورت تابشهای فروسرخ به فضا باز می‌‌تاباند. قسمتی از این تابشهای فروسرخ از اتمسفر عبور می کند و قسمتی دیگر را گازهای‌ گلخانه‌ای موجود در اتمسفر جذب‌ می کند و به سطح زمین بازتابانیده می‌شود.گازهای ‌گلخانه‌ای موجود در جو زمین کسری از انرژی خورشیدی رسیده به زمین را در داخل اتمسفر نگه می‌دارند و دمای زمین بر اثر این انرژی در حد مناسبی ثابت باقی می‌ماند. این عمل گازهای‌ گلخانه‌ای را «اثر گلخانه‌ای» نامیده‌اند. گفتنی است که اگر اثر ‌گلخانه‌ای در جو زمین وجود نداشت، دمای کره زمین حدود 5/15 درجه سانتیگراد نسبت به حال کمتر می‌شد و عصر یخبندان دیگری را رقم می‌زد. همچنین، در صورتی که موجودی گازهای‌ گلخانه‌ای در داخل اتمسفر زیادتر از حد متعارف شود، موازنه انرژی زمین به هم می‌خورد و انرژی بیشتری در داخل اتمسفر زمین باقی می‌ماند. انرژی بیشتر گرم شدن زمین را در پی خواهد داشت. البته، نمی توان این فرضیه را قوی دانست و باور کرد که - بر طبق قوانین فیزیک - هیچ انرژیی در طبیعت از دست نمی رود و به دیگر انرژی تبدیل می‌شود. بنابر این، نظر این است که نمی توان رابطه‌ای بین اثر گلخانه‌ای و بالا رفتن دمای کره زمین پیدا کرد

No comments: